ارتباطات بین فرهنگی

درس ارتباطات بین فرهنگی استاد گرامی: جناب آقای دکتر عاملی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

مقدمه ای بر ارتباطات بین فرهنگی

شنبه, ۲۶ بهمن ۱۳۹۸، ۰۷:۳۶ ب.ظ

امروزه در عصر اطلاعات و جهانی­ شدن، بیش از پیش زندگی انسان­ها در سرتاسر جهان از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، آموزشی و ... به یکدیگر پیوند خورده و مرتبط شده است. نگاهی اجمالی به رویدادهای روزمره افراد نشان می­دهد که هر یک به نوعی در این شکل ارتباطات با یکدیگر شریک هستیم؛ از دانشجویی که برای تحصیل یا شرکت در کنفرانس به کشوری دیگر سفر می­کند، بازرگانی که برای فروش و صادرات محصولش به مذاکره با مسئولین اقتصادی کشورهای دیگر می­پردازد، توریستی که برای ترویج پیام صلح با دوچرخه سفر می­کند، مهاجری که از ترس جنگ از کشورش می­گریزد، یا کشوری که خود ترکیبی از فرهنگ­های متعدد است مانند کانادا. از سوی دیگر نمی­توان نقش رسانه ­های نوین در بستر اینترنت (شبکه­ های مجازی چون فیسبوک، توییتر، اینستگرام و ... ) و برتری آن نسبت به رسانه­ های سنتی، در ایجاد ارتباط، میان افراد مختلف فارغ از محدودیت­های زمانی و مکانی را نادیده انگاشت. این شکل از ارتباطات بین فرهنگ­های مختلف که محصول پیشرفت­های تکنولوژیک، نیازمندی­های زندگی مدرن و تحولات سیاسی می­باشد تحت عنوان ارتباطات بین فرهنگی مطالعه می ­شود. برای درک این مفهوم، جایگاه آن، اهمیت کاربست در مطالعات و راهبردهای اجرایی، ابتدا نیازمند درک مفهوم فرهنگ و ارتباطات هستیم.

«فرهنگ به عنوان ارزش­های در حال تغییر، سنت­ها، روابط اجتماعی- سیاسی و جهان­بینی است که توسط گروهی از افراد ایجاد شده و به اشتراک گذاشته می­شود. این افراد از طریق ترکیبی از عواملی چون تاریخ، موقعیت جغرافیایی، زبان، طبقه اجتماعی، مذهب و یا هویت مشترک به یکدیدگر پیوند خورده­اند» (Nieto, 2004: 146).  از ویژگی­های اساسی فرهنگ اینست که آن­را می­آموزیم، بین نسل­ها منتقل می­شود، نمادین، قومی و پویاست (Samovar et al., 2010).

«ارتباط، نیز عبارت است از: فراگرد انتقال پیام از سوی فرستنده برای گیرنده، مشروط بر آنکه در گیرنده پیام، مشابهت معنا با معنای مورد نظر فرستنده پیام ایجاد شود» (محسنیان راد، 1369: 57).

وجه تشابه و درهم تنیدگی هر دو مفهوم در جامعه انسانی، ضرورت توجه به ارتباطات بین فرهنگی به عنوان زیر مجموعه فرهنگ و ارتباطات، را به خوبی نشان می­دهد. از دیدگاه هابرماس نیز آغاز فرهنگ ارتباطات است (رضی، 1377).

ارتباطات بین فرهنگی مطالعه ارتباط ببن افرادیست که به دلیل ادراک فرهنگی­ و نظام­های نمادین متمایز از یکدیگر، بر رویداد ارتباطی اثر می­گذارند (Samovar and Porter, 2013: 8). این ارتباط در سطوح مختلف نژادی، قومی، خرده فرهنگ­های منطقه­ای و بین نسلی برقرار می­شود (حاجیانی، 1381: 78). در مطالعات ارتباطات بین فرهنگی بر پنج مفهوم 1) ادراک (تفکر)، 2) الگوهای شناختی، 3) رفتارهای کلامی، 4) رفتارهای غیرکلامی و 5) اثر زمینه تمرکز می­شود (Samovar et al., 2010: 13).

ارتباط بین فرهنگی و انتقال پیام در بین فرهنگ­های یک کشور علاوه بر تاثیرپذیری و توانایی شناختی و رفتاری فرد، موجب کاهش اضطراب و نیاز به تعلق می­شود. بنابراین در اثر این تعاملات، سلیقه ­ها، خواست­ها، مطالبات و انتظارات تمام افراد در فرهنگ­های مختلف به هم نزدیک شده و یکدیگر را در جهت انسجام ملی تقویت می­کنند (حاجیانی، 1381: 78). از سوی دیگر پذیرش (تحمل) این تفاوت­های فرهنگی، نژادی، مذهبی و رفتار در سطوح فراملی نیز آسان­تر شده و تضادها و تنش­های بین ملت­ها کاهش می­یابد.

به طور کلی می­توان اهمیت مطالعات بین ­فرهنگی را در موارد زیر خلاصه کرد:

  • شناخت بهتر هویت فردی
  • تقویت تعاملات شخصی و اجتماعی
  • کمک به حل سوء تفاهم­ها، سوء ارتباط و عدم اعتماد
  • ارزش­گذاری به مسیرهای تقویت و غنی سازی تمدن
  • ایفای کارآمد نقش شهروندی در اجتماعات ملی (Hybels & Weaver, 2006).
  • افزایش تنوع جمعیت ­شناختی در جوامع محلی و الگوهای مهاجرتی بین­ المللی
  • ضرورت مطالعه در زمینه مباحث اقتصادی، تکنولوژیکی، صلح و اخلاقی (Martin & Nakayama, 2010).

پژوهش­ها در زمینه ارتباطات بین­ فرهنگی می­توانند از دو سوی فرهنگی و ارتباطی درنظر گرفته شوند؛ سوی ارتباطی مواردی چون 1) اثرات متقابل بین فرستنده و گیرنده (از نظر ارزش، سنت­ها، روابط سیاسی و اجتماعی، جهان­ بینی، 2) رابطه میان پیام (کلامی و غیرکلامی) و بازخورد آن و 3) زمینه ارتباط از نظر تاریخی (گذشته، حال و آینده)، از سوی فرهنگی فاصله قدرتی1 (نابرابری اجتماعی)، فردگرایی در مقابل جمع­گرایی2، زنانگی در مقابل مردانگی3، اجتناب از عدم اطمینان4، گرایش بلندمدت5 و فرهنگ با زمینه بالا یا پایین6. افزون بر این پژوهشگران در مطالعات ارتباطات بین­ فرهنگی، با تمرکز بر موانعی که منجر به قضاوت­های پیشین قبل از ایجاد ارتباط بین افراد از فرهنگ­های متعدد شده و بر رویداد ارتباطی در زمان حال و آینده آن­ها اثر سوء دارد، می­کوشند تا با شناخت کامل این موانع، راه­ حل­هایی در جهت رفع این آن­ها نیز مطرح کنند. این موارد عبارتند از: قوم­گرایی7، کلیشه­ سازی8، تعصب9 و تبعیض10 (Hybels & Weaver, 2006).

زیرنویس:

  1. Power distance
  2. Individualism versus collectivism
  3. Femininity versus masculinity
  4. Uncertainty avoidance
  5. Long-term orientation
  6. High context versus low context
  7. Ethnocentrism
  8. Stereotyping
  9. Prejudice
  10. Discrimination

 

منابع:

حاجیانی، ابراهیم (1381). گفت­گوی بین فرهنگی و انسجام ملی (با تکیه بر نظریه کنش ارتباطی هابرماس، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم، شماره 12، صص 89-75.

رضی، حسین (١٣٧7). ارتباطات میان فرهنگی (تاریخ؛، مفاهیم و جایگاه)، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، شماره 6 و 7، صص 166-135.

محسنیان­ راد، مهدی (1369)، ارتباط شناسی، ارتباطات انسانی (میان گروهی، جمعی)، تهران: سروش.

Hybels, S., & Weaver, R. (2006). Communicating Effectively (8th ed.), McGraw-Hill Humanities.

Martin, J. N. & Nakayama, T. K. (2010). Intercultural communication in contexts (5th Ed.), McGraw-Hill Companies.

Nieto, S. (2004). Affirming diversity: The sociocultural context of multicultural education (4th ed.), Boston, Mass: Allyn & Bacon.

Samovar, L. A., Porter, R. E., & McDaniel, E. R (2010). Intercultural Communication: A Reader (13th ed.), Wadsworth Cengage Learning.

Samovar, L. A., Porter, R. E., & McDaniel, E. R. (2013). Communication between cultures (8th ed.), Wadsworth Cengage Learning.

  • FA

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی